Niepłodność u mężczyzn potrafi bardzo dobrze się ukrywać. Pozornie wszystko wygląda normalnie: mężczyzna nie ma problemów z potencją, dochodzi do stosunku zakończonego ejakulacją. Jednak mija miesiąc starania się o dziecko, potem następny i następny. Kolejne miesiące niepowodzeń mogą wywoływać złość a nawet depresję. Aż w końcu przychodzi myśl „a może problem niepłodności leży po stronie mężczyzny?” Jakie zatem parametry określające jakość plemników?

Objętość nasienia

Pierwszym parametrem służących  do określenia jakości nasienia jest jego objętość. Prawidłowy przedział powinien zawierać się w widełkach między 2 a 6 ml. nasienia. Problem zbyt małej objętości ejakulatu nazywa się aspermią ( gdy objętość ta jest mniejsza niż 0,5 ml) lub hipospermią (gdy objętość mieści się między 0,5 a 2 ml nasienia).  Przyczyną zbyt małej objętości spermy mogą być wady rozwojowe, zabiegi operacyjne, urazy, choroby zakaźne.  Wystąpić może także tymczasowa aspermia, spowodowana dużą częstotliwością stosunków seksualnych. Dlatego dla prawidłowego przeprowadzenia badania nasienia, ważne jest pobranie próbki co najmniej 2 dni od ostatniego stosunku.

Problematyczna może być również zbyt duża objętość nasienia. Wówczas zagęszczenie plemników jest mniejsze co może utrudniać zapłodnienie.  Objętość spermy powyżej 6 ml nazywane jest hiperspermią.

Liczba plemników

Liczba plemników w nasieniu, to chyba najbardziej intuicyjny parametr jakości nasienia, gdy mówimy o płodności mężczyzn. Prawidłowa, aktualna norma WHO wynosi co najmniej 15 mln plemników na mililitr nasienia.

Azoospermię stwierdza się, gdy w pobranej próbce nasienia nie ma plemników. Przyczyną takiego stanu mogą być niedrożność nasieniowodów, uszkodzenia jąder, niedoczynność przysadki mózgowej. Gdy w spermie znajdują się plemniki, lecz ich stężenie jest poniżej normy (poniżej 15 mln/ml) mówimy o oligozoospermie.

Zdaniem wielu lekarzy, negatywnie na płodność mężczyzn, wpływa także zbyt duża liczba plemników.  Zbyt duża koncentracja plemników, może ograniczać ich możliwość poruszania się . Przy stężeniu powyżej 250 mln/ml mamy wiec do czynienia z polizoospermią.

Przy przeprowadzaniu testu na płodność, należy uważać, aby przed pobraniem części próbki, całość wymieszać, gdyż rozłożenie plemników może być nierównomierne.

Ruchliwość plemników

Ruchliwość plemników, oznaczaja ich zdolność do poruszania się w śluzie szyjkowym i w żeńskim układzie rozrodczym. Jeśli plemniki są nieruchome lub mogą poruszać sie ogonem ale dokonywać ruchów wyłącznie w jednym kierunku, wówczas uznaje się je za patologiczne. Zaburzenie związane ze  zbyt wysokim procentem plemników patologicznych nazywany jest Asthenospermia.

Obecne normy WHO wskazują, że nasienie powinno zawierać powyżej 32% plemników o ruchu postępowym szybkim, lub powyżej 50% plemników o ruchu postępowym szybkim lub wolnym. Wówczas możemy mówić, że jakość plemników jest na satysfakcjonującym poziomie.

Morfologia plemników

Przez morfologie rozumie się prawidłową budowę plemników. Plemnik składa się z główki, wstawki oraz witki. Zaburzona budowa którejkolwiek z części oznacza defekt całego plemnika, czyli teratozoospermie. Jest prawie niemożliwe aby u mężczyzn mogły być wytwarzane wyłącznie, lub nawet w większości prawidłowe plemniki.  Produkcja plemników przez jądra jest procesem masowym, więc wystarczy, aby kilka procent z wyprodukowanych milionów była prawidłowa, abyśmy mówili o pożądanej morfologii plemników. Najnowsze normy WHO mówią o dolnej granicy 4% plemników o prawidłowej budowie, aby móc wykluczyć bezpłodność spowodowaną teratozoospermią i stwiedzić, że jakość plemników jest prawidłowa.